Tarihte ilk kez Afrika kıtasında düzenlenen bu yılki G20 liderler zirvesi Cumartesi günü Güney Afrika'nın Johannesburg kentinde başladı. İki gün süren toplantıların açılış konuşmasını ev sahibi ülkenin Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa yaptı.
Ramaphosa, Güney Afrika'nın G20 başkanlığı sırasında yurt içinde ve yurt dışında yaklaşık 130 toplantıya ev sahipliği yaptığını belirterek, G20'nin ticaretten kalkınmaya, sağlıktan enerjiye ve iklim krizine kadar genişleyen gündeminin önemini vurguladı.
Bu yılın teması “dayanışma, eşitlik ve sürdürülebilirlik”ti.
Yoksul ülkeler için borç hafifletme ve iklim krizi
Pretoria yönetimi, gelişmekte olan ülkelerde büyümeyi engelleyen en büyük sorunlardan biri olan dış borç yükünün azaltılmasını zirvenin ana temalarından biri haline getirdi.
Masada ayrıca iklim değişikliğinin düşük gelirli ülkeler üzerindeki etkisi, afetlere dayanıklılık, yeşil enerjiye geçiş ve kritik maden kaynaklarının adil kullanımı da yer alıyor.
Ancak Güney Afrika'nın öncelikleri, özellikle ABD'nin güçlü muhalefetiyle karşı karşıya. ABD, Başkan Donald Trump'ın talimatı üzerine zirveyi boykot ediyor. Washington yönetimi Güney Afrika'nın gündemini “çeşitlilik, eşitlik, katılım ve iklim odaklı” diyerek reddetti.
Zirvenin açılışında “uzlaşı oluştuğunu” söyleyen Ramaphosa, liderlerin açıklamasının ABD'nin yokluğuna rağmen kabul edileceği mesajını verdi.
ABD-Güney Afrika krizi derinleşiyor
Trump yönetimi aylar önce Güney Afrika gündemine karşı çıkmış ve dış ilişkiler toplantılarına katılmayı reddetmişti. Trump, Güney Afrika'yı beyaz azınlığa karşı “ırkçı politikalar uygulamak” ve “beyaz çiftçilere karşı soykırım” yapmakla suçlayarak, Güney Afrika'ya karşı boykot ilan etti. Güney Afrika bu suçlamaları reddetti.
AP ajansının haberine göre Beyaz Saray, zirveye yalnızca sembolik devir teslim töreni için Amerikan büyükelçiliğinden bir temsilci göndereceğini duyurdu. Ancak Güney Afrika, “devlet başkanının alt düzey bir diplomatik yetkiliye el sürmeyeceğini” belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan da katılımcılar arasında
Bu yılki zirveye 42 ülke ve uluslararası kuruluşun katıldığı öğrenildi. Zirveye ABD dışından 6 lider daha katılmasa da çoğu üst düzey temsilci gönderecek.
Katılımcılar arasında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Çin Başbakanı Li Qiang, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Almanya Başbakanı Friedrich Merz, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva ve Avrupa Birliği liderleri yer alıyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Johannesburg'da yaptığı konuşmada, tüm G20'yi daha kapsayıcı bir küresel ekonomi inşa etme konusunda daha fazla sorumluluk almaya çağırdı.
Erdoğan konuşmasında şunları söyledi: “Özellikle düşük gelirli ülkeler için borç yapılandırma süreçlerinde adil ve hakkaniyete dayalı bir yaklaşımın benimsenmesini destekliyoruz.”
Zirveye katılmayanlar arasında ABD'nin yanı sıra Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Nijerya ve Meksika liderleri de vardı.
Protestoların gölgesinde
Zirve öncesi ve sırasında Johannesburg'da çok sayıda protesto gösterisi yapılıyor.
Bunlardan biri kadına yönelik şiddet ve kadın cinayetleriyle ilgili. Değişim İçin Kadınlar adlı kuruluş, ülke çapında grev çağrısında bulundu ve Güney Afrika'daki yüksek kadın cinayeti oranlarına dikkat çekmek için insanlardan siyah giyinmelerini istedi.
“Vatandaş” koalisyonu iklim krizine karşı protestolara öncülük ediyor. El Cezire'ye göre koalisyon, G20'nin “zenginler için” olduğunu iddia ederek alternatif bir zirve de başlattı.
Protestolar arasında işsizlik ve göçmen karşıtı eylemlerin yanı sıra beyazların ülke içinde “ötekileştirildiğini” iddia eden gösteriler de yer alıyor.
Zirvenin önemi
G20, küresel ekonominin yüzde 85'ini ve dünya nüfusunun üçte ikisini temsil ediyor. Afrika kıtasında düzenlenen ilk zirve olma özelliği taşıyan Johannesburg toplantısı hem bölgesel hem de küresel anlamda tarihi önem taşıyor.
ABD boykotu tartışmaların odak noktası haline gelse de uzmanlar zirvenin başarısının Güney Afrika'nın Küresel Güney'e ilişkin gündemini küresel gündeme taşıma becerisiyle ölçüleceğini söylüyor.